انحراف زانو در سایت مرکز پزشکی درمانی نسخه به شرح می پردازیم
انحراف زانو: دلایل، علائم و روش‌های درمانی
یکی از مشکلات شایع ارتوپدی که می‌تواند عملکرد مفصل زانو را مختل کند انحراف زانو است و در صورت عدم درمان به مشکلات جدی‌تری منجر می شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که محور طبیعی زانو از حالت عادی خارج شود و باعث تغییر در وضعیت قرارگیری زانوها نسبت به هم یا نسبت به دیگر بخش‌های پا گردد. در این مقاله به بررسی علل، علائم، و روش‌های درمانی این مشکل می‌پردازیم.
انواع انحراف زانو
انواع رایج انحراف زانو عبارتند از:
- زانو ضربدری (ژنووالگوم)
در این حالت، زانوها به سمت داخل متمایل می‌شوند و زمانی که پاها در کنار هم قرار دارند، قوزک‌های پا از یکدیگر فاصله می‌گیرند. این نوع انحراف معمولاً در کودکان شایع است و ممکن است با رشد به طور طبیعی اصلاح شود. اما در برخی موارد، ادامه این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد مشکلات حرکتی شود.
- زانو پرانتزی (ژنوواروم)
زانوها به سمت بیرون انحراف دارند و پاها به شکل پرانتز درمی‌آیند. این حالت بیشتر در بزرگسالان، سالمندان، یا افرادی که به آرتروز یا مشکلات مفصلی دچارند، دیده میشود.
- عقب زدگی زانو (هایپراکستنشن)
در این نوع انحراف، زانو بیش از حد به سمت عقب خم میشود. این حالت می‌تواند در اثر ضعف عضلات پشت زانو یا آسیب به رباط‌ها رخ دهد.
- چرخش غیرطبیعی زانو
در برخی موارد، زانو ممکن است در محور خود دچار چرخش شود، به طوری که قسمت بالایی یا پایینی زانو از حالت طبیعی خود خارج میشود. این انحراف معمولاً در اثر صدمات ورزشی یا آسیب‌های مکانیکی ایجاد میشود.
علل انحراف زانو
مشکلات ژنتیکی و مادرزادی:
برخی از افراد به دلیل عوامل ژنتیکی یا نقص‌های مادرزادی با انحراف زانو به دنیا می‌آیند. این مشکل ممکن است در مراحل اولیه رشد کودک تشخیص داده شود.
آسیب‌ها و صدمات ورزشی:
آسیب‌های مستقیم به زانو یا شکستگی‌های اطراف مفصل زانو می‌توانند باعث انحراف زانو شوند. این صدمات اغلب در ورزشکاران یا افراد فعال رخ می‌دهد.
بیماری‌های متابولیک و سیستمیک:
برخی بیماری‌ها مانند راشیتیسم (کمبود ویتامین D)یا آرتروز می‌توانند به تغییر شکل زانو و ایجاد انحراف منجر شوند.
چاقی و اضافه وزن:
وزن اضافی می‌تواند فشار زیادی به مفاصل زانو وارد کند و در طولانی‌مدت به انحراف محور زانو منجر شود.
ضعف عضلات و عدم تعادل عضلانی:
ضعف یا کوتاهی در عضلات اطراف زانو ممکن است به تغییر در وضعیت زانوها و در نتیجه انحراف آنها بیانجامد.
علائم انحراف زانو
تغییر در شکل پاها: زانوها یا بیش از حد نزدیک به هم می‌شوند (ضربدری) یا از هم فاصله می‌گیرند (پرانتزی).
درد زانو یا پا: افراد مبتلا ممکن است درد یا ناراحتی در ناحیه زانو، ساق پا یا مچ پا احساس کنند.
مشکلات تعادل و راه رفتن: این مشکل می‌تواند منجر به تغییر در نحوه راه رفتن شود. افراد ممکن است احساس کنند که در حفظ تعادل خود دچار مشکل هستند.
سایش غیرعادی کفش‌ها: این افراد معمولاً متوجه می‌شوند که کف کفش‌هایشان به طور نابرابر ساییده میشود.
احساس خشکی یا کاهش دامنه حرکتی: انحراف زانو ممکن است با محدود شدن حرکت مفصل همراه باشد.
عوارض انحراف زانو
اگر انحراف زانو درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر شود، از جمله:
آرتروز زانو: فشار نابرابر به مفصل زانو باعث تحلیل غضروف و ایجاد آرتروز میشود.
اختلال در عملکرد مفصل: دامنه حرکتی زانو کاهش می‌یابد و فرد در انجام فعالیت‌های روزانه دچار مشکل میشود.
درد مزمن: فشار نادرست روی زانوها می‌تواند باعث درد طولانی‌مدت شود.
روش‌های تشخیص
تشخیص انحراف زانو معمولاً با استفاده از بررسی‌های بالینی و تکنیک‌های تصویربرداری انجام میشود. مهم‌ترین روش‌های تشخیصی عبارتند از:
- معاینه بالینی
پزشک از طریق مشاهده وضعیت زانوها و پاها و بررسی نحوه راه رفتن بیمار، وجود انحراف را تشخیص می‌دهد. همچنین بررسی دامنه حرکتی و نقاط دردناک زانو انجام میشود.
- اندازه‌گیری محور زانو
با استفاده از ابزارهای مخصوص، میزان انحراف زانو اندازه‌گیری میشود. این ارزیابی می‌تواند به تعیین نوع و شدت انحراف کمک کند.
اشعه ایکس: تصاویر رادیولوژی می‌توانند وضعیت استخوان‌ها و انحراف محور زانو را نشان دهند. این روش به خصوص برای بررسی تغییرات ساختاری مفید است.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی: برای مشاهده جزئیات دقیق‌تر از بافت نرم زانو، از جمله غضروف‌ها و رباط‌ها، استفاده میشود.
سی‌تی اسکن : این روش برای تجسم سه‌بعدی ساختار زانو و اندازه‌گیری دقیق‌تر انحراف کاربرد دارد.
پیشگیری از انحراف زانو
- وزن برای کاهش فشار بر مفاصل زانو اهمیت زیادی دارد.
- تقویت عضلات پا: تمریناتی که باعث تقویت عضلات اطراف زانو می‌شوند، می‌توانند به جلوگیری از این مشکل کمک کنند.
- دریافت کافی ویتامین D و کلسیم برای حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری است.
- در ورزش یا فعالیت‌های بدنی، از حرکاتی که ممکن است به زانو آسیب بزنند خودداری کنید.
روش‌های درمانی
درمان انحراف زانو به نوع، شدت، و علت آن بستگی دارد. رویکردهای درمانی به دو دسته کلی غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شوند:
- درمان‌های غیرجراحی
این روش‌ها بیشتر در موارد خفیف یا متوسط انحراف زانو به کار می‌روند:
فیزیوتراپی:
تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود تعادل و اصلاح الگوهای حرکتی از طریق تمرینات فیزیوتراپی انجام میشود. تمریناتی مانند اسکات، کشش همسترینگ و حرکات تقویتی ران معمولاً توصیه می‌شوند.
استفاده از بریس یا کفش طبی:
بریس‌ها یا ارتزهای طبی می‌توانند به تنظیم محور زانو کمک کنند و فشار را به طور متعادل توزیع کنند.
داروهای ضدالتهابی:
در صورت وجود درد یا التهاب، استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن) تجویز میشود.
کاهش وزن:
کاهش وزن می‌تواند فشار وارد بر مفاصل زانو را کم کرده و روند انحراف را متوقف کند.
- درمان‌های جراحی
در موارد شدید یا زمانی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، جراحی توصیه میشود:
استئوتومی:
در این روش، استخوان‌های اطراف زانو برش داده و در موقعیت جدید قرار می‌گیرند تا محور زانو اصلاح شود. این جراحی معمولاً در افراد جوان‌تر و فعال انجام میشود.
تعویض مفصل زانو:
در مواردی که انحراف زانو با آرتروز شدید همراه باشد، تعویض مفصل زانو به عنوان یک راه‌حل دائمی انجام میشود.
ترمیم یا بازسازی رباط‌ها:
اگر انحراف زانو ناشی از آسیب رباط‌ها باشد، این جراحی می‌تواند به بهبود عملکرد زانو کمک کند.
درمان به کمک ارایه اطلاعات به بیمار جدید ترین و کم هزینه ترین راه جهت ارتقای سطح سلامت و افزایش کیفیت زندگی افراد است. در اطلاعات درمانی آگاهی های لازم پیرامون وضعیت فعلی و راهکارهای درمان و پیشگیری از بروز مجدد رخداد پاتولوژیک به بیمار آموزش داده شده و خود اوست که نقش محوری را در اصلاح وضعیت خود ایفا می کند
برای دریافت مشاوره و درمان سریعتر میتوانید با شماره 02143682 تماس بگیرید.
